بیانات مقام معظم رهبری در مورد مداحی در جمع مداحان کشور

 مسئله‌ى بعد، مضمون است. بهترین مجموعه‌ى شعرى كه میشود در یك منبرِ مداحى انسان فكر كند، چیزى است كه در آن، اولاً منقبت اهل‌بیت(علیهم‌السّلام) باشد. ذكر مناقب آنها دلها را روشن میكند، شاد میكند، شوق را در انسان برمى‌انگیزد، اشك را از چشمها جارى میكند. البته منظور، مناقب متقن است. اینجور نباشد كه انسان به حرفهاى سست تكیه كند. این همه مناقب اهل‌بیت(علیهم‌السّلام)در كتابهاى معتبر وجود دارد؛ از آنها استفاده بشود؛ از گفته‌هاى افرادى كه خودشان سندند، ثقه و معتبرند؛ مثل همین شعرى كه امروز یكى از آقایان از مرحوم آشیخ محمدحسین اصفهانى - مفتقر - خواندند. خب، این بزرگوار استاد مجتهدین است. مجتهدین بزرگ و مراجع تقلید بزرگ، در فقه و اصول و فلسفه شاگردهاى او هستند. ایشان شاعر هم بوده. خب، این شعر میشود سند. یا روایات گوناگونى كه در كتب مناقب وجود دارد، شرح حال ائمه(علیهم‌السّلام)، مناقب معتبر. پس یك بخش، بخش مناقب اهل‌بیت(علیهم‌السّلام) است.

 بخش دیگر، نصایح است، كه این نصایح هم میتواند از زندگى خود این بزرگواران گرفته شود. امروز ما محتاج نصیحتیم. براى رشد اخلاق در جامعه، براى گسترش خلقیات خوب، براى اعتلاى روحیه‌ى همدلى و برادرى و صفا و اخوتى كه در جامعه‌ى دینى مطلوب است، احتیاج داریم به نصیحت. اینها را از كى یاد بگیریم؟ پایه‌هاى اخلاق در كلمات ائمه(علیهم‌السّلام) است، در رفتار ائمه(علیهم‌السّلام) است. ما اخلاق را در جامعه رشد بدهیم؛ مردم را به خیرخواهى، به امید، به تعاون، به اخوت، به صبر، به حلم، به شكر، به احسان، به ایثار، به گذشت دعوت كنیم؛ از اخلاق بد، از تنگ‌نظرى، از ناامیدى، از بدبینى، از بدخواهى براى این و آن، از حسد، از بخل و بقیه‌ى سیئات اخلاقى، مردم را پرهیز بدهیم. این كار با زبان شعر خیلى بهتر است و بهتر ادا میشود تا زبان نثر و زبان نصیحت‌آمیز.

 گوینده‌اى مثل ما بنشیند به مردم نصیحت كند، خیلى معلوم نیست تأثیر عمیقى ببخشد؛ اما وقتى خواننده‌اى همین مضمون را در یك شعرِ زیبا و خوب و با لحن خوب بیان میكند، مثل آب گوارائى است كه انسان مینوشد؛ تمام سلولهاى بدن انسان از این آب بهره‌مند میشود، تا اعماق وجود انسان اثر میگذارد. البته اخلاقیات باید تكرار شود. گفتن اثر دارد، شنیدن اثر دارد؛ اما این اثر، دائمى و ابدى نیست؛ مؤثرات دیگرى هم در جامعه هست كه در جهت عكس آن كار میكند. لذا بایستى اخلاقیات هى گفته بشود، باز گفته بشود، باز تكرار بشود.

 یك بخش هم آگاهى‌ها و بصیرت‌بخشى‌هاى نسبت به مسائل زندگى است. البته من با این كه در منبرهاى مداحى، هى تعرض به این، بدگوئى به آن بشود، موافق نیستم  و اینها را دوست نمیدارم؛ اما بصیرت‌بخشى خوب است، آگاهى پیدا كنند. امروز ملت ما بر اثر بصیرت است كه توانسته است بایستد. ملت ما میداند علیه او چه توطئه‌هائى هست، چه كسانى توطئه میكنند، هدف از این توطئه‌ها چیست، از چه چیز ملت ایران ناراحتند؛ اینها را مردم ما میدانند. ملت ایران میدانند كه روحیه‌ى ایمان، اسلام، آزادیخواهى، استقلال‌طلبى، ایستادگى در راه درست، دشمن را عصبانى كرده. مردم ما دشمن را هم میشناسند. شیوه‌هاى او را هم بتدریج همه‌مان یاد گرفتیم، فهمیدیم شیوه‌هاى دشمن چیست. این بصیرت خیلى چیز باارزشى است. اگر این بصیرت نبود، ملت ما نمى‌ایستادند. تبلیغاتى هم كه دشمنان میكنند؛ چه آنهائى كه خودشان مستقیماً تبلیغ میكنند، چه آنهائى كه به زبان بلندگوها و بوقهاى اجاره‌اى‌شان میدمند و از زبان آنها پخش میكنند، همه‌اش در جهت این است كه این بصیرت را از مردم بگیرند؛ امر را بر مردم مشتبه كنند؛ آنها را از ایمانشان، از اسلامشان، از استقامتشان، از ایستادگى‌شان در این راه، از معرفت درستشان نسبت به حوادث زندگى دور كنند. خب، یك برنامه‌ى مجلسىِ مداحى میتواند یك بخشى را به این اختصاص دهد. شعرش را پیدا كنید، جملاتش را انتخاب كنید. در یك لحظه‌ى مناسب، گاهى اوقات یك كلمه به قدر یك كتاب در دلها اثر میگذارد. در دلها اثر بگذارید. من مى‌بینم كه خوشبختانه امروز جامعه‌ى مداحان انصافاً در این جهت خیلى پیش رفته‌اند؛ حالا آن برنامه‌هائى كه ما توفیق پیدا می كنیم بشنویم، یا اینجا برگزار میشود، یا بعضاً از تلویزیون مى‌بینیم.

 مطلب آخر اینكه: صاحب حرفه‌ى مداحى كه خود را مفتخر كرده است به اینكه در این راه خدمت و كار كند، اگر بخواهد همه‌ى این خصوصیات را جمع كند، اولاً احتیاج دارد به مطالعه و كار. به قول معروف، بى‌مایه فطیر است. احتیاج به مطالعه هست، احتیاج به كار هست. البته مداحهاى قدیمى ما مقید بودند حتماً از حفظ بخوانند؛ بد میدانستند كه از رو بخوانند. امروز خوشبختانه اینجور نیست. هیچ لازم نیست كه حالا مثلاً ساعتها صرف وقت كنند، قصیده‌اى را، شعرى را حتماً حفظ كنند؛ نه، از رو هم بخوانند. منبرى‌ها هم همین جورند. ما در دوران جوانى و نوجوانى هرگز ندیده بودیم كه منبرى از جیبش كاغذ در بیاورد، حدیث را از رو بخواند؛ این را بد میدانستند. مرحوم آقاى فلسفى(رضوان اللَّه علیه) این سنت غلط را شكست؛ از جیبش كاغذ در آورد، روایت را از رو خواند. خب، ایشان واعظ درجه‌ى یك كشور بود. حالا هم وعاظ یاد گرفته‌اند. براى اینكه درست بخوانند، براى اینكه بجا بخوانند، براى اینكه آنچه میخواهند بخوانند، بخوانند، كاغذ را از جیبشان در مى‌آورند، حدیث را میخوانند؛ مطلب را كه نوشته‌اند، میخوانند؛ شعر را میخوانند؛ این خیلى كار را آسان كرده. مداحى هم همین جور. بنابراین مطالعه كردن، یادداشت كردن، یادداشت داشتن، با حساب و كتاب و مطالعه حرف زدن، شرط اول است.

 شرط دوم این است كه در مطالعات خود، با قرآن و حدیث آشنا شوید. انس با قرآن براى همه لازم است؛ این را ما به همه توصیه میكنیم، به همه‌ى جوانهاى كشور توصیه میكنیم. امروز خوشبختانه همین جور هم شده؛ انسان در میان دانشجوها، در میان طلاب، در بین جوانهاى غیر دانشگاه و حوزه، عناصرى را مى‌بیند كه با قرآن انس دارند؛ بعضى‌شان قرآن را حفظ هم دارند؛ بعضى هم كه حفظ ندارند، قرآن را فى‌الجمله درك میكنند؛ یعنى ولو حالا تمام جزئیات را هم ندانند، مضمون را میفهمند؛ این خیلى چیز مغتنمى است.

 امروز را كه انسان با بیست سال قبل، بیست و پنج سال قبل مقایسه میكند، مى‌بیند زمین تا آسمان تفاوت كرده. حساب دست خیلى‌ها نیست. بنده چون به این مسئله اهتمام داشتم، حساب دستم هست؛ می دانم در امر آشنائى و انس با قرآن چه اتفاقى افتاده و دارد مى‌افتد. قبلها قارى ما كه قرآن میخواند، خیلى اوقات معناى آیات را نمی فهمید؛ جائى كه باید وصل كند، قطع می كرد؛ جائى كه باید قطع كند، وصل میكرد. امروز اصلاً اینجور نیست؛ همه آشنایند. بنابراین آشنائى با قرآن و حدیث توصیه‌ى ما به همه است؛ اما مبلغان دین و جامعه‌ى مداحان طبعاً مخاطب ویژه‌ى این حرف هستند؛ با قرآن باید انس پیدا كنند. قرآن را حتماً بخوانید، با توجه به ترجمه بخوانید، این ترجمه را به یاد بسپرید. در آیاتى كه نصیحت هست، متضمن یك معرفتى است كه انسان میفهمد، آنها را ثبت كنید، ضبط كنید، یادداشت كنید، از آن بهره‌مند شوید؛ هم بگوئید، هم عمل كنید. حدیث هم همین جور.

 خوشبختانه كتب معتبر حدیثى ما امروز همه ترجمه شده است. «كافى» ترجمه شده است،«من لا یحضره الفقیه» ترجمه شده است،«نهج‌البلاغه» ترجمه شده است، كلمات حضرت زهرا(سلام اللَّه علیها) ترجمه شده است. یعنى اینجور نیست كه این متون، مخصوص عربى‌دان‌ها باشد؛ نه، عربى‌دان و غیر عربى‌دان همه میتوانند از این كلمات استفاده كنند؛ اینها فرصت است. از این فرصتها باید استفاده كرد. بنابراین توصیه‌ى ما این است: تلاوت قرآن، انس با قرآن، انس با حدیث، آشنائى با معارف اهل‌بیت از طریق حدیث، و بالاتر از همه، توجه به خداى متعال، حفظ و تقویت رشته‌ى ارتباط قلبى با ذات اقدس احدیت، با دعا، با توسل، با ذكر، با خشوع، با نماز نافله.

 اگر این رشته محفوظ بماند و تقویت شود، همه‌ى كارهاى دشوار بتدریج حل میشود؛ اصل كار این است. این رشته‌ى ارتباط با مقام احدیت هم - كه خشوع و ذكر و توسل باشد - مرتبط و متصل با اهل‌بیت(علیهم‌السّلام) است؛ تفكیك‌پذیر نیستند - «من اراد اللَّه بدأ بكم» (1) - اما خب، دعاهاى صحیفه‌ى سجادیه، مناجات خمس عشر و دعاها و مناجاتهاى گوناگونى كه هست، دل را صفا میدهند، ذهن را صفا میدهند، ذهن را هم فعال میكنند. خیلى از معارف را انسان از این طریق به دست مى‌آورد.